Długie przebywanie w pozycji leżącej może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia i komfortu pacjenta – w postaci bolesnych i trudno gojących się odleżyn. Materace przeciwodleżynowe stanowią kluczowy element profilaktyki, chroniąc skórę przed szkodliwym uciskiem i stymulując krążenie krwi. Jednak wybór odpowiedniego modelu może być wyzwaniem, szczególnie dla opiekunów domowych. W tym artykule przyjrzymy się różnym rodzajom materaców przeciwodleżynowych, ich cechom oraz temu, dla kogo będą najlepszym wyborem.
Materace przeciwodleżynowe – kluczowy element profilaktyki
Osoby unieruchomione, ze względu na stan zdrowia czy poważne zabiegi, muszą często spędzać długie godziny w pozycji leżącej. Niestety, taka sytuacja sprzyja powstawaniu bolesnych i trudno gojących się odleżyn – uszkodzeń skóry spowodowanych spowolnieniem krążenia krwi oraz nadmiernym uciskiem. Dlatego tak ważna jest kompleksowa profilaktyka, na którą składa się nie tylko stosowanie odpowiedniego materaca, ale także regularny masaż, zmiana pozycji ciała oraz pielęgnacja skóry.
Czym są odleżyny i jak powstają?
Odleżyny to uszkodzenia skóry i tkanek głębszych spowodowane długotrwałym uciskiem na konkretne partie ciała. Najczęściej pojawiają się na pośladkach, okolicach kości krzyżowej, piętach i kolanach – miejscach, gdzie kości są najbliżej powierzchni skóry. Długotrwały ucisk prowadzi do zaburzenia krążenia krwi, niedotlenienia tkanek i w konsekwencji do martwicy. Początkowo mogą to być jedynie niewielkie zaczerwienienia, które z czasem przekształcają się w otwarte, trudno gojące się rany.
Rola materacy przeciwodleżynowych
Materace przeciwodleżynowe odgrywają kluczową rolę w profilaktyce przeciwodleżynowej. Ich zadaniem jest zapewnienie pacjentowi “namiastki ruchu”, której nie są oni w stanie wykonać samodzielnie. Podczas snu i odpoczynku organizm wyczuwa momenty, w których ucisk na tkanki jest zbyt długi, i odruchowo zmienia pozycję. Chorzy unieruchomieni nie mogą tego zrobić, dlatego materac podejmuje tę pracę za nich.
Materace przeciwodleżynowe, dzięki zmiennemu ciśnieniu w komorach lub rurkach, stale zmieniają nacisk na poszczególne partie ciała. Zapewnia to masaż i dotlenienie skóry, poprawia krążenie krwi w uciskanych miejscach. Takie działanie znacząco zmniejsza ryzyko powstawania odleżyn, a w przypadku ich wystąpienia – pomaga w leczeniu ran I stopnia.
Rodzaje materacy przeciwodleżynowych
Na rynku dostępne są dwa podstawowe typy materacy przeciwodleżynowych – bąbelkowe i rurowe. Różnią się one budową, działaniem oraz przeznaczeniem dla różnych grup pacjentów.
Materace bąbelkowe
Materace bąbelkowe zbudowane są z komór przypominających niewielkie bąbelki, które napełniane są naprzemiennie powietrzem przez wbudowaną pompę. Taki mechanizm zapewnia stałe zmiany nacisku na poszczególne partie ciała, stymulując krążenie krwi.
Materace bąbelkowe przeznaczone są dla pacjentów o masie ciała do 90 kg, u których nie występują jeszcze zaawansowane odleżyny. Są one polecane przede wszystkim do profilaktyki oraz leczenia ran I stopnia. Zaletą tego typu materacy jest ich stosunkowo niska cena i łatwość obsługi, co czyni je dobrym wyborem dla opiekunów domowych.
Materace rurowe
Materace rurowe to bardziej zaawansowane urządzenia, składające się z ułożonych poprzecznie rur, które również napełniane są naprzemiennie powietrzem. Taka konstrukcja pozwala na lepsze dostosowanie do potrzeb pacjentów o większej masie ciała, u których istnieje większe ryzyko utraty równowagi i upadku z łóżka.
Materace rurowe mogą służyć nie tylko do profilaktyki, ale również do wsparcia leczenia odleżyn II stopnia. Niektóre modele umożliwiają nawet wyjęcie komór znajdujących się bezpośrednio pod raną, całkowicie eliminując ucisk na nią. Jednak materace tego typu są droższe od bąbelkowych.
Materace piankowe i gąbkowe
Oprócz materacy bąbelkowych i rurowych, na rynku dostępne są również modele wykonane z pianki poliuretanowej. Mają one pofałdowaną powierzchnię, przypominającą kształt gofra, która ma na celu redukcję ucisku oraz zapewnienie lepszej wentylacji skóry. Tego typu materace nie zapewniają jednak zmiennego ciśnienia, a jedynie delikatny masaż i zmniejszenie nacisku w newralgicznych punktach.
Dobór odpowiedniego materaca przeciwodleżynowego
Wybór właściwego materaca przeciwodleżynowego powinien być poprzedzony konsultacją ze specjalistą, który na podstawie stanu zdrowia pacjenta, jego masy ciała oraz zaawansowania ewentualnych odleżyn, doradzi najlepsze rozwiązanie.
Czynniki determinujące wybór
Przy wyborze materaca przeciwodleżynowego należy wziąć pod uwagę kilka kluczowych czynników:
- Masa ciała pacjenta – materace bąbelkowe przeznaczone są dla osób do 90 kg, podczas gdy materace rurowe lepiej sprawdzają się u pacjentów o większej wadze.
- Występowanie odleżyn – materace rurowe mogą być stosowane do leczenia ran II stopnia, podczas gdy bąbelkowe radzą sobie z profilaktyką oraz ranami I stopnia.
- Ryzyko utraty równowagi – pacjenci o dużej wadze ciała są bardziej narażeni na upadek z łóżka, dlatego materace rurowe będą dla nich bezpieczniejszym wyborem.
- Komfort i preferencje pacjenta – niektórzy mogą lepiej znosić materace bąbelkowe, inni będą preferować materace rurowe.
Refundacja z NFZ
Warto pamiętać, że zakup materaca przeciwodleżynowego może zostać objęty refundacją z NFZ. Warunkiem jest uzyskanie odpowiedniego zlecenia od lekarza. Jeśli cena materaca nie przekracza 400 zł, pacjent może liczyć na dofinansowanie w wysokości 70% jego wartości.
Materace przeciwodleżynowe a zapobieganie odleżynom
Materace przeciwodleżynowe stanowią kluczowy element profilaktyki, ale nie są one w stanie całkowicie zastąpić innych działań, takich jak regularna zmiana pozycji ciała, masaż oraz pielęgnacja skóry. Tylko kompleksowe podejście daje szansę na skuteczne zapobieganie powstawaniu odleżyn.
Zmiana pozycji ciała
Eksperci zalecają, aby osoby unieruchomione zmieniały pozycję ciała co 2-4 godziny. Takie postępowanie zapobiega długotrwałemu uciskowi na te same partie ciała i związanym z tym zaburzeniom krążenia. Niestety, nie zawsze jest to możliwe, szczególnie w przypadku opieki domowej, dlatego materac przeciwodleżynowy stanowi nieocenioną pomoc.
Pielęgnacja skóry
Równie ważnym elementem profilaktyki przeciwodleżynowej jest właściwa pielęgnacja skóry pacjenta. Należy regularnie myć i osuszać skórę, stosując łagodne preparaty, a także nawilżać ją kremami i balsamami. Istotne jest też kontrolowanie miejsc narażonych na otarcia i zaczerwienienia.
Rola diety
Dieta pacjenta unieruchomionego powinna być zbilansowana, bogata w witaminy i składniki mineralne wspierające zdrowie skóry, takie jak witaminy C, A i E. Ważne jest także utrzymanie prawidłowej masy ciała, aby uniknąć nadmiernego nacisku na tkanki.
Materace przeciwodleżynowe a komfort pacjenta
Materace przeciwodleżynowe nie tylko chronią przed powstawaniem odleżyn, ale także znacząco poprawiają komfort i jakość życia pacjentów unieruchomionych. Dzięki stymulacji krążenia krwi i dotlenieniu skóry, zmniejszają one dolegliwości bólowe oraz uczucie drętwienia kończyn.
Ułatwienie pracy opiekuna
Stosowanie materaca przeciwodleżynowego ułatwia także pracę opiekuna. Zmniejsza on konieczność częstej zmiany pozycji pacjenta, co stanowi duże obciążenie dla kręgosłupa opiekuna. Ponadto materace przeciwodleżynowe są łatwe w utrzymaniu czystości, co redukuje ryzyko rozwoju infekcji.
Dodatkowe funkcje materacy
Niektóre materace przeciwodleżynowe wyposażone są w dodatkowe funkcje, takie jak:
- Absorpcja wilgoci i neutralizacja zapachów
- Właściwości antybakteryjne i antyalergiczne
- Zawartość składników pielęgnujących skórę (np. oliwa z oliwek)
- Działanie uspokajające (np. z lawendą)
- Odstraszanie owadów
Takie rozwiązania zapewniają jeszcze większy komfort i bezpieczeństwo pacjenta.
Pokrowce na materace przeciwodleżynowe
Materac przeciwodleżynowy to nie tylko samo urządzenie, ale także odpowiedni pokrowiec, który stanowi jego integralną część. Pokrowiec pełni kluczowe funkcje, chroniąc materac przed zabrudzeniami i wilgocią, a pacjenta przed namnażaniem się bakterii.
Kluczowe cechy pokrowców
Przy wyborze pokrowca na materac przeciwodleżynowy należy zwrócić uwagę na takie cechy, jak:
- Absorpcja wilgoci i szybkie schnięcie
- Ograniczanie rozwoju nieprzyjemnych zapachów
- Doskonała przepuszczalność powietrza
- Właściwości antybakteryjne i antyalergiczne
- Dodatkowe funkcje pielęgnacyjne (np. nawilżanie skóry)
Pokrowce wykonane z nowoczesnych, specjalistycznych tkanin spełniają te wymagania, zapewniając optymalny komfort i bezpieczeństwo pacjenta.
Podkłady i prześcieradła
Aby jeszcze bardziej chronić materac przeciwodleżynowy, warto stosować również specjalne podkłady lub prześcieradła. Zabezpieczają one wkład materaca przed zabrudzeniami i wilgocią, ograniczając konieczność częstego prania całego pokrowca.
Rola materacy przeciwodleżynowych w opiece długoterminowej
Materace przeciwodleżynowe odgrywają kluczową rolę w opiece nad pacjentami unieruchomionymi, zarówno w warunkach domowych, jak i w placówkach medycznych. Stanowią one niezbędny element profilaktyki przeciwodleżynowej, chroniąc skórę przed szkodliwym uciskiem i stymulując krążenie.
Wybór odpowiedniego modelu materaca, dostosowanego do indywidualnych potrzeb pacjenta, jest niezwykle istotny. Materace bąbelkowe sprawdzą się w profilaktyce oraz leczeniu ran I stopnia u pacjentów o masie ciała do 90 kg, natomiast materace rurowe będą lepszym wyborem dla osób cięższych, a także w przypadku odleżyn II stopnia.
Materace przeciwodleżynowe to jednak tylko jeden z elementów kompleksowej opieki. Równie ważne są regularna zmiana pozycji ciała, pielęgnacja skóry oraz odpowiednia dieta pacjenta. Tylko takie holistyczne podejście daje szansę na skuteczne zapobieganie odleżynom i zapewnienie wysokiego komfortu osobom unieruchomionym.
